De populariteit van lachgas onder jongeren is de laatste jaren sterk gestegen, dat constateren de Veldhovense jeugdbrigadier Jan Roelands en verslavingsinstelling Novadic-Kentron. [1] Recentelijk zijn er nieuwe artikelen over de grote uitstoot van lachgas bij drie fabrieken op chemisch complex Chemelot. [2] Daarom lijkt het erop dat het onderwerp lachgas overbelicht is.
In de volgende alinea’s behandelen we lachgas. Wat het is, waar het voor wordt gebruikt, wat voor gevaar het heeft voor de ozonlaag en hoe het kan dat bij complex Chemelot niets is gedaan aan het reduceren van lachgas.
Wat is lachgas?
Lachgas is een kleurloos gas met een licht zoete smaak en geur. De wetenschappelijke benaming is distikstofmonoxide. [3] Het bestaat uit twee combinaties: stikstof en zuurstof met als formule N2O.
De menselijke uitstoot van lachgas komt uit de grond die bemest of geploegd is met kunstmest of dierlijke mest bij de landbouw. En ook bij de chemische industrie, de verbranding van fossiele brandstoffen en afvalverbrandingen. De natuurlijke uitstoot van lachgas komt vrij door afbraak van stikstof in bodems door bacteriën en uit de oceanen. [4]
Lachgas is een van de krachtigste broeikasgassen, veel sterker dan CO2 of methaan. Want van één molecuul warmt de atmosfeer al 265 keer zo hard op als van het broeikasgas CO2. En ruim vier procent van de landelijke broeikas uitstoot komt van lachgas. [2]
Gebruik van lachgas in het bedrijfsleven
Vroeger werd lachgas in geneeskunde gebruikt om patiënten voor een korte tijd onder narcose te brengen. Het wordt nu minder gebruikt als narcosemiddel tijden operaties, omdat er meer geschikte middelen zijn. Het wordt nog wel gebruikt als kortwerkend pijnstiller door bijvoorbeeld tandartsen en in ambulances. [3]
Verder wordt het gebruikt bij mensen met prikangst. Maar ook als drijfgas in de voedingsindustrie voor slagroomspuiten en industrieel: in gasflessen die in de auto- en motorsport worden gebruikt voor het verhogen van de hoeveelheid verbrandingsmotoren. Als laatste wordt het middel gebruikt als roesmiddel vanwege de milde, geestverruimende effecten. [3]
Gevaar voor de ozonlaag
In de jaren tachtig en negentig was de ozonlaag groot nieuws. Want het werd snel dunner en in 1985 werd er zelfs een gat in de ozonlaag ontdekt door Britse wetenschappers op Antarctica. [5] Lachgas is samen met CO2 en methaan een van de meest uitgestoten ozonafbrekend gas. Het is belangrijk om de dikte van de ozonlaag en ozonafbrekende gassen vast te leggen, omdat de ozonlaag gevaarlijke ultraviolette straling tegenhoudt. [4]
In de eerste alinea is er gezegd dat lachgas een krachtig broeikasgas is en dat het langzaam verdwijnt uit de atmosfeer: het duurt meer dan honderd jaar voordat één molecuul lachgas uit de atmosfeer is verdwenen. Hierdoor zal het gas lang in de atmosfeer aanwezig zijn en dus voor een lange tijd een gevaar zijn voor de ozonlaag. De hoeveelheid lachgas in de atmosfeer neemt toe met ongeveer 0,25% per jaar, vooral door het gebruik van kunstmest. [6]
Volgens wetenschappers van NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) blijft lachgas in de toekomst een van de meest uitgestoten ozonafbrekende gassen. [4]
Uitstoot lachgas bij Chemelot
Een week geleden verscheen er een artikel in het NRC dat er een fabriek op het Limburgse chemische industrieterrein Chemelot een grote hoeveelheid lachgas uitstoot en jarenlang greep niemand in of merkte het op. Dat bevestigde Chemelot na onderzoek van NRC. De drie fabrieken (acrylonitrilfabriek, caprolactamfabriek en salpeterzuurfabriek) op het chemische complex Chemelot stoten samen het meeste lachgas in Nederland uit. [2]
Het gaat om een fabriek gebouwd in 1969 die acrylonitril produceert, de grondstof voor een type plastic. Jaarlijks stoot het grote hoeveelheden lachgas uit. Waarschijnlijk is het de op een na grootste industriële uitstoter van lachgas in Nederland. Vanuit de vakliteratuur is bekend dat zulke fabrieken lachgas uitstoten.
In 2017 werd er een meting gedaan waarbij de uitstoot ontdekt werd. De uitstoot is niet aangepakt, en gaat door tot op de dag van vandaag. En dat is wettelijk toegestaan.
De vervuiling trok vorig jaar ineens aandacht door de onderhandelaars die werkten aan het landelijk klimaatakkoord voor 2030. Zoveel broeikasgassen uit zo weinig schoorstenen!
Het is eenvoudig om wat aan de uitstoten te doen, zonder dat de bedrijfsvoering in gevaar komt.
Chemelot-directeur Claasen wil zijn terrein verduurzamen. “We denken dat we de lachgasuitstoot met 85 procent kunnen verminderen”, zegt hij. Op enkele plekken in de fabrieken kunnen speciale katalysatoren geïnstalleerd worden. “Binnen drie à vier jaar kunnen we alle maatregelen technisch doorvoeren. Een deel nog sneller.” De verbouwing zou tussen de 90 à 120 miljoen euro moeten kosten. De ingreep kost 10 euro per bespaarde ton broeikasgas, wat het een relatief goedkope klimaatregel maakt. Volgens het NRC kan Chemelot een klimaatklapper maken. [2]
Conclusie
De hoeveelheid lachgas die er wordt verspreid door menselijk en natuurlijk uitstoot is groot en dat levert een negatief effect op voor de ozonlaag. Om het lachgas te verminderen, lijkt het reduceren van lachgas bij Chemelot een goed begin. Kortom, lachgas is een groot gevaar voor de ozonlaag.
Literatuurlijst:
- MERLIJN VAN DIJK. (30 november 2018 vrijdag). Creatief verbod op lachgas. Eindhovens Dagblad. Retrieved from https://advance.lexis.com/api/document?collection=news&id=urn:contentItem:5TVJ-YRH1-JC8X-62VW-00000-00&context=1516831.
- HESTER VAN SANTEN. (21 mei 2019 dinsdag). Aanpak van ‘vergeten’ broeikasgas kan klimaatklapper opleveren. NRC.nl
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/21/lachgas-het-stille-klimaatprobleem-van-limburg-a3961059 - MARLOES VAN GOOR, Trimbos-instituut. (5e herziene druk maart 2018). Lachgas. Netherlands Institute of Mental Health and Addiction
https://www.trimbos.nl/docs/fff0f1ee-c774-4ed0-adbb-b63493d6450f.pdf - ADIËL KLOMPMAKER. (10 september 2009). Nemo kennislink
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/lachgas-nieuw-gevaar-voor-de-ozonlaag/ - LOEN. (10 april 2010). Infonu, wetenschap. https://wetenschap.infonu.nl/diversen/52968-het-gat-in-de-ozonlaag.html
- PETER SIEGMUND. (12 mei 2017). Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut. https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/lachgas-niet-alleen-om-te-lachen